Veldman, Nicole (2023) Cognitieve voorspellers van technische leesvaardigheid in het speciaal basisonderwijs. Bachelor thesis, Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs (AOLB).
|
Text
Bachelorwerkstuk N.M. Veldman definitieve versie 1-12-2022.pdf Download (930kB) | Preview |
Abstract
Achtergrond: Eén van de maatschappelijke opgaven van het onderwijs in Nederland is dat elke leerling het onderwijs geletterd en gecijferd verlaat om succesvol te kunnen participeren in de huidige samenleving (Inspectie van het Onderwijs, 2022; Pereira & Nicolaas, 2019; Van Steensel et al., 2017). Het is een verontrustend gegeven dat veel leerlingen in Nederland moeite hebben met lezen en een toenemend aantal leerlingen het onderwijs onvoldoende geletterd verlaat (Gubbels et al., 2019; Inspectie van het Onderwijs, 2022). In het huidige onderzoek is de technische leesvaardigheid van leerlingen in de groepen vijf en zes van het Nederlandse Speciaal Basisonderwijs (SBO) in kaart gebracht, waarbij specifiek is nagegaan in hoeverre het fonemisch bewustzijn en de (alfanumerieke en niet-alfanumerieke) benoemsnelheid gerelateerd zijn aan de technische leesvaardigheid van deze leerlingen. Hierbij stonden de volgende onderzoeksvragen centraal: (1) In welke mate zijn fonemisch bewustzijn en continue benoemsnelheid voorspellers voor technische leesvaardigheid van leerlingen in de groepen vijf en zes van het Nederlandse speciaal basisonderwijs én (2) in hoeverre verschillen deze waarden met leerlingen in de groepen vijf en zes van het Nederlandse reguliere basisonderwijs? Methode: Er is cross-sectioneel kwantitatief onderzoek gedaan. De steekproef bestond uit 56 SBO- leerlingen en 56 BAO-leerlingen, waarbij vier gestandaardiseerde testen zijn afgenomen. De technische leesvaardigheid is gemeten door afname van de Eén-Minuut-Test (EMT) (B vorm) (Brus & Voeten, 1973) en de Klepel-R (B vorm) (Van den Bos et al., 2019). Het fonemisch bewustzijn is gemeten door het afnemen van de FAT- R (De Groot et al., 2014). De benoemsnelheid is gemeten met de RAN-taken van de testbatterij Continu Benoemen & Woorden Lezen (CB&WL) (Van den Bos & Lutje Spelberg, 2010). Om de gemiddelde technische leesvaardigheid van de groepen te vergelijken, zijn er t-toetsen voor onafhankelijke groepen uitgevoerd met technisch lezen als afhankelijke variabele (EMT/Klepel-R, EMT, Klepel-R). Vervolgens zijn er stapsgewijze meervoudige regressieanalyses uitgevoerd voor de SBO-steekproef en voor de BAO-steekproef, waarmee de voorspellende waarde van fonemisch bewustzijn en continue benoemsnelheid voor technisch lezen voor de twee verschillende groepen in kaart zijn gebracht. Resultaten: Het gemiddelde verschil tussen SBO-leerlingen en BAO-leerlingen op de EMT/ Klepel-R bleek significant, t (107) = 7.75; p < .001. Gemiddeld scoorden SBO-leerlingen 15.13 punten lager dan BAO-leerlingen. Tevens bleken de gemiddelde verschillen tussen SBO-leerlingen en BAO-leerlingen afzonderlijk voor de EMT, t (107) = 7.91; p < .001, en afzonderlijk voor de Klepel-R, t (107) = 6.53; p < .001, significant. Uit de stapsgewijze meervoudige regressieanalyses bleek dat de benoemsnelheidstaak ‘letters benoemen’ voor beide groepen op alle drie de afhankelijke variabelen (EMT/Klepel-R, EMT, Klepel-R) een significant voorspellende waarde heeft en de hoogste unieke verklaarde variantie voor technische leesvaardigheid. Tevens bleek dat het ‘fonemisch bewustzijn’ uitsluitend een significante voorspeller is voor de technische leesvaardigheid van SBO-leerlingen. Daarnaast bleek de benoemsnelheidstaak ‘kleuren benoemen’ een substantiële voorspeller te zijn voor de technische leesvaardigheid (EMT/Klepel-R en Klepel-R) van BAO-leerlingen in groep vijf en zes. Discussie: Op basis van dit onderzoek kan gesteld worden dat er significante verschillen zijn tussen SBO-leerlingen en BAO-leerlingen in groep vijf en zes op het gebied van technische leesvaardigheid. ‘Letters benoemen’ bleek voor beide groepen leerlingen een significante voorspeller. In de onderwijspraktijk is het van belang om aan letterkennis veel aandacht te blijven besteden. Daarnaast bleek het ‘fonemisch bewustzijn’ een significante voorspeller voor SBO-leerlingen in groep vijf en zes. Hierbij gaat het om gemiddelden, in de praktijk is het altijd van belang om rekening te blijven houden met de heterogeniteit van de SBO-populatie. Om in het algemeen de technische leesvaardigheid van SBO-leerlingen te verbeteren, wordt geadviseerd om in de groepen vijf en zes van het SBO, de focus te leggen op het verbeteren van het fonemisch bewustzijn. Om vast te kunnen stellen of dit daadwerkelijk tot een verbetering van de technische leesvaardigheid van SBO-leerlingen zou kunnen leiden is follow-up onderzoek vereist. Voor follow-up onderzoek wordt longitudinaal onderzoeksdesign aanbevolen, waarbij gediagnosticeerde leerstoornissen, gedragsstoornissen, de werkgeheugencapaciteit en het executief functioneren, die van invloed kunnen zijn op de technische leesvaardigheid van leerlingen worden meegenomen. Het meenemen van deze bestanddelen is zeer complex, maar zou nog meer inzicht kunnen geven in individuele verschillen en comorbiditeit in relatie met de technische leesvaardigheid van leerlingen in het SBO. Het zou wellicht kunnen leiden tot profielen van voorspellers voor technisch lezen van specifieke groepen leerlingen, waardoor het onderwijsaanbod en/of interventies voor het bevorderen van de technische leesvaardigheid gerichter gemaakt en concreter uitgevoerd kunnen worden voor specifieke groepen leerlingen, met het uiteindelijke doel om ervoor te zorgen dat onderwijsprofessionals hun aanbod zo goed mogelijk kunnen afstemmen op de onderwijsbehoeften van elke leerling.
| Item Type: | Thesis (Bachelor) |
|---|---|
| Supervisor name: | Groot, B.J.A. de |
| Degree programme: | Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs (AOLB) |
| Differentiation route: | None [Bachelor AOLB] |
| Date Deposited: | 23 Feb 2023 14:33 |
| Last Modified: | 23 Feb 2023 14:33 |
| URI: | http://gmwpublic.studenttheses.ub.rug.nl/id/eprint/1728 |
Actions (login required)
 |
View Item |