Vink, Monique (2025) Verschillen in rouwverwerking bij ouders: een kwalitatieve documentanalyse naar rouw bij plotseling verlies en verlies na een langdurige ziekte. Bachelor thesis, Pedagogical and Educational Sciences.
![[img]](https://gmwpublic.studenttheses.ub.rug.nl/style/images/fileicons/text.png) |
Text
Monique-Vink-BachelorwerkstukTweede-versie.pdf Restricted to Repository staff only Download (704kB) |
Abstract
Deze studie onderzoekt hoe ouders het verlies van hun kind ervaren, afhankelijk van of het overlijden plotseling plaatsvond of na een langdurige ziekte. Er wordt gekeken naar verschillen in emotionele verwerking, betekenisgeving en de impact op het gezinsleven. Door middel van een kwalitatieve documentanalyse van twee autobiografische verhalenbundels is geprobeerd inzicht te krijgen in de manier waarop ouders hun rouw beschrijven. In totaal zijn 41 verhalen geanalyseerd, waarvan 19 gingen over plotseling verlies en 21 over verlies na een langdurige ziekte. Eén verhaal beschreef beide vormen. De verhalen zijn geanalyseerd aan de hand van thematische analyse, waarbij gebruik is gemaakt van ATLAS.ti. Hierbij zijn in totaal 217 codes geïdentificeerd, die gegroepeerd zijn in vijf hoofdcategorieën: emotionele verwerking, betekenisgeving en zingeving, gezins- en relationele impact, copingstrategieën en dagelijks leven. Ouders die hun kind plotseling verloren, beschrijven hun emoties vaker als overweldigend, met gevoelens van shock, ongeloof en radeloosheid die lang blijven aanhouden. Waarbij het verlies hen overvalt en hun wereld tot stilstand lijkt te komen. Er is vaak sprake van een gevoel van onrechtvaardigheid en het besef dat het leven nooit meer hetzelfde zal zijn. Bij ouders die een kind verloren na een langdurige ziekte lijkt het rouwproces een geleidelijker verloop te hebben. Hun rouw lijkt meer gericht op het voortleven met het gemis. Acceptatie speelt in hun verhalen vaker een rol, en het verdriet wordt geïntegreerd in het dagelijks bestaan. De manier waarop ouders betekenis geven aan het verlies van hun kind laat ook duidelijke verschillen zien. Ouders bij plotseling verlies zoeken vaker naar spirituele of symbolische manieren om hun overleden kind dichtbij te houden. Ze noemen het belang van rituelen, tastbare herinneringen en gedenkplekken. Ook komt het gevoel dat het kind nog aanwezig is regelmatig voor. Er wordt vaker gesproken over hoop op hereniging, of het idee dat het kind hen op de een of andere manier aanmoedigt. Daarnaast zetten ouders hun rouw regelmatig om in actie, bijvoorbeeld door het opzetten van een stichting of het schrijven over hun ervaringen. De behoefte om het verlies een zinvolle plek te geven is groot. Deze groep ouders geven aan dat hun kijk op het leven is veranderd, dat ze bewuster in het leven staan en meer waardering hebben gekregen voor wat er nog is. Op relationeel vlak blijkt dat ouders bij plotseling verlies zich vaak onbegrepen voelen door hun omgeving. Ze ervaren dat familie, vrienden en collega’s moeite hebben om het verdriet te begrijpen. Dit leidt tot sociaal terugtrekking en gevoelens van eenzaamheid. Binnen het gezin wordt het verlies vaak gevoeld als een blijvende leegte die de gezinsdynamiek fundamenteel verandert. Ouders geven aan dat het gezin nooit meer echt compleet zal aanvoelen. Ouders die hun kind verloren na een langdurige ziekte beschrijven juist vaker veranderingen in hun relatie met hun partner. Verschillende rouwstijlen kunnen leiden tot spanningen of een gevoel van afstand. Tegelijkertijd ervaren sommigen een verdieping van hun relatie, of een intensere band met overgebleven kinderen. De manier waarop ouders omgaan met hun verlies verschilt eveneens. Bij plotseling verlies is er vaker sprake van vermijdende copingstrategieën, zoals het onderdrukken van emoties, terugtrekken of het zoeken van afleiding. Tegelijkertijd hechten deze ouders veel waarde aan sociale steun en het kunnen praten over hun kind. Actieve coping, zoals het opnieuw oppakken van dagelijkse routines of het doen van fysieke activiteiten, wordt ook genoemd. Bij verlies na langdurige ziekte zijn copingstrategieën meer gericht op reflectie en rituelen. Ouders beschrijven hoe zij steun vinden in de natuur, schrijven, herdenkingen of het uitvoeren van symbolische handelingen. Deze manieren van omgaan met het verlies lijken meer geïntegreerd in het dagelijks leven en gericht op verbinding dan op vermijding. Ook in het dagelijks functioneren zijn duidelijke verschillen zichtbaar. Ouders bij plotseling verlies beschrijven hoe hun dagelijkse structuur volledig wordt ontregeld. Ze ervaren dat alledaagse situaties hen onverwacht confronteren met het verlies, zoals muziek, feestdagen of bepaalde plaatsen. Er is een zoektocht naar een nieuwe invulling van het dagelijks leven, waarbij het gemis voortdurend voelbaar blijft. Bij verlies na ziekte speelt vooral het wegvallen van de zorgrol een grote rol. Ouders beschrijven hoe hun dagen voorheen volledig in het teken stonden van zorg, ziekenhuisbezoeken en waakzaamheid. Na het overlijden valt deze structuur weg, wat leidt tot een gevoel van leegte en desoriëntatie. Sommigen ervaren dit zelfs als een tweede verlies. Naast het kind verliezen zij ook hun rol als ouder-verzorger. De studie laat zien dat de manier waarop ouders rouwen sterk beïnvloed wordt door de aard van het verlies. Hoewel het verdriet in beide groepen diepgaand is, verschillen de beleving, de verwerking en de integratie van het verlies duidelijk. Bij plotseling verlies ligt de nadruk vaker op intense emoties, spirituele verbondenheid, vermijdende coping en een abrupte ontregeling van het leven. Bij langdurige ziekte ligt de nadruk vaker op langzame acceptatie, persoonlijke groei en veranderingen in identiteit en gezinsstructuur. Opvallend is dat in beide groepen nauwelijks wordt gesproken over communicatie binnen het gezin. Ouders benoemen zelden hoe zij met hun partner of andere kinderen praten over het verlies, wat kan duiden op een moeilijk bespreekbaar of onderbelicht thema. Dit vormt een interessante aanzet voor toekomstig onderzoek, net zoals identiteitsverandering, wat in veel verhalen impliciet meespeelde maar niet centraal stond in de onderzoeksvraag. Hoewel de studie waardevolle inzichten biedt, kent ze ook beperkingen. Zo is de steekproef beperkt tot twee bundels en ontbreekt interbeoordelaarsbetrouwbaarheid. Contextuele factoren zoals geslacht, leeftijd van het kind en tijd sinds overlijden zijn niet meegenomen, wat de vergelijkbaarheid bemoeilijkt. Toch bieden de bevindingen een belangrijk uitgangspunt voor betere afstemming van hulpverlening op de specifieke behoeften van ouders. Zo zouden ouders bij plotseling verlies mogelijk gebaat zijn bij ondersteuning gericht op het kunnen omgaan met overweldigende emoties, terwijl ouders na langdurige ziekte mogelijk meer behoefte hebben aan begeleiding in het hervinden van hun identiteit en rol in het gezin. De studie onderstreept het belang van maatwerk in rouwondersteuning en nodigt uit tot verder onderzoek naar hoe ouders betekenis geven aan het verlies van hun kind binnen hun persoonlijke, sociale en gezinscontext.
| Item Type: | Thesis (Bachelor) |
|---|---|
| Supervisor name: | Sluiter-Oerlemans, A.M. |
| Degree programme: | Pedagogical and Educational Sciences |
| Differentiation route: | Orthopedagogiek [Bachelor Pedagogical and Educational Sciences] |
| Date Deposited: | 23 Jul 2025 07:44 |
| Last Modified: | 23 Jul 2025 07:44 |
| URI: | http://gmwpublic.studenttheses.ub.rug.nl/id/eprint/5662 |
Actions (login required)
 |
View Item |